Başbakanlıkta salgın kısıtlamalarının çiğnendiği Noel partileri, lobi kurallarını ihlal etmekle suçlanan bir Muhafazakar Parti milletvekilinin ilk başta korunması ve bazı Muhafazakar Parti milletvekillerinin başka işler yaptığı yönündeki haberlerle yıpranan Johnson’ın liderliği sorgulanıyor.
Aşı pasaportuna ilişkin düzenlemeye partisinden yaklaşık 100 milletvekilinin “hayır” oyu verdiği Johnson, parlamento grubu üzerinde kontrolü kaybederken, 2019’daki seçimden ezici bir zaferle çıkan lider imajının da artık çok gerisinde.
Bu durumu, sadece gerilere düştüğü anketler değil, yaklaşık 2 asırdır Muhafazakarların kazandığı Kuzey Shropshire’daki ara seçimin kaybedilmesi de açıkça ortaya koyuyor.
Muhafazakar Partinin popüler ismi
Böylesine bir siyasi atmosferde açıktan açığa muhtemel lider isimleri konuşuluyor. Bunlardan biri de eylül ayında Dışişleri Bakanlığı görevine getirilen 46 yaşındaki Liz Truss.
Truss, Muhafazakar Partililerin üye olduğu ve milletvekilleri dahil partililerin dikkatle takip ettiği Conservativehome sitesi tarafından yapılan ankette yüzde 82’lik bir memnuniyet oranını yakalamayı başardı. En yakın rakibi olarak kabul edilen Maliye Bakanı Rishi Sunak ise yüzde 53’te kaldı.
Truss, Dışişleri Bakanlığı öncesi Uluslararası Ticaret Bakanı olarak imzaladığı anlaşmalarla adını duyurmaya başardı. Her ne kadar bu anlaşmaların çoğunun müzakerelerini selefi Liam Fox yapsa da Truss imza törenlerinin fotoğraflarını şahsi sosyal medya hesaplarından paylaşarak imajını güçlendirdi.
Demir Leydi’ye öykünüyor
Truss, Uluslararası Ticaret Bakanlığını “Instagram Bakanlığına” çevirmekle suçlansa da bu eleştirilere kulak asmayan bir görünüm sergiliyor.
Instagram hesabından bazen çiftliklerde kuzu veya buzağı severken, bazen kendisini uçak gemisinde ve tank üstünde gösteren bazen de dünya başkentlerine ziyaretler yapan güçlü kadın imajı veren fotoğraflar paylaşıyor. Parlak kırmızı, elektrik mavisi veya hardal sarısı giyen, fotoğraflarında İngiliz bayrağının görülmesine özellikle dikkat eden Truss’ın Demir Leydi’ye öykündüğü öne sürülüyor.
Daily Mail gazetesi, Truss’ın eski Başbakan’la aynı şeyi yaptığına dair üç resim yayımladı. Truss ise bunu “tesadüf” diyerek geçiştirdi.
Truss’ın sadece verdiği pozlar değil politikaları da Thatcher’ı andırıyor. Truss, düşük vergi, bürokrasinin azaltılması, kamu sektörünün küçültülmesi ve işçi haklarının azaltılmasını savunuyor, tam anlamıyla serbest piyasa ideolojisine dönüşü ve asgari devlet müdahalesini istiyor.
Tabana mesaj vermesini biliyor
Eski Sağlık Bakanı Matt Hancock’un haziranda istifa etmesiyle kesintisiz olarak en uzun süre görev yapan kabine üyesi olan Truss, “dirençli”, “azimli” ve “tuttuğunu koparan” biri olarak biliniyor.
Truss, Britanya İmparatorluğu dönemindeki kötü muameleler için “Artık kim olduğumuz konusunda özür dilemeyeceğiz.” diyerek tabana mesaj gönderiyor.
Aralıkta düşünce kuruluşu Chatham House’da yapılan bir toplantıda, “Kim olduğumuzla ve temsil ettiklerimizle gurur duymanın zamanı geldi. Bizi geride tutan yükleri atmanın zamanı geldi. Tarihimiz bir bütün olarak bizi bugün olduğumuz ülke yapar. İngiltere dünyanın en büyük ülkesidir” diyen Truss, sözlerinin bazı kesimlerin tepkisini çekeceğini bilse de Muhafazakarlara seslenmekten geri durmuyor.
Muhafazakar Parti tabanı, Truss’ın “Oxford Üniversitesi mezunu, çok çalışarak hayallerini gerçekleştirebileceğini keşfeden, solcu ailesinin ideolojik zincirlerini kırmış eğitimli ve kuzeyli kız” imajını da seviyor.
Zorlu bir dönem bekliyor
Dışişleri Bakanlığının yanı sıra Brexit Bakanı David Frost’un 19 Aralık’ta istifasıyla bu görevi de üstelenen Truss’ın olası bir yarışta ipi göğüslemesi için Instagram’dan fotoğraf paylaşmaktan çok daha fazlasını yapması gerekiyor.
Görece daha az zorlukları olan bir bakanlıktan gelerek diplomasinin direksiyonuna geçen Truss’ın öncelikle çözüm bekleyen sorunlara el atması bekleniyor. Bunlardan ilki, hiç şüphesiz İngiltere’nin Brexit sonrası Brüksel’le kurmaya çalıştığı dengeli yeni ilişki ve bu kapsamda Kuzey İrlanda meselesi.
Artık sadece Dışişleri Bakanı değil, İngiltere’nin AB’yle ilişkilerini de ilk elden yönetecek isim olan Truss’ın bir yandan Brüksel’le gerilen ilişkileri yumuşatması diğer yandan Kuzey İrlanda’yı Birleşik Krallık içinde tutacak bir formül bulması lazım. Truss’ın referandum öncesi Brexit karşıtı tarafta yer alması AB’yle ilişkileri ilerletmede yardımcı olacağı değerlendiriliyor. Ancak Kuzey İrlanda’yı Brexit’e rağmen AB’yle gümrük birliği içinde tutan ve Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla arasındaki ticareti kontrole tabi tutan protokolün çözümün çok kolay olması beklenmiyor.
Rusya, Çin, İran ve parti içi rakipleri
Truss’ın Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilimde alacağı rol de siyasi geleceği için büyük önem taşıyor. Basın açıklamaları haricinde Twitter hesabından olası bir işgalin “Rusya’ya maliyetinin büyük olacağı” yönünde tonu yüksek mesajlar veren Liz Truss sert bir kadın bakan profili sunuyor. Ama bir işgal durumunda neler yapabileceği şimdilik belirsiz.
Brexit sonrası güvenlik ve dış politikada Hint-Pasifik bölgesini ağırlık noktası haline getiren İngiltere’nin Çin politikası, Truss için diğer bir zorluk alanı olacak.
Tüm bunların yanı sıra İran’ın casuslukla suçladığı İngiltere-İran çifte vatandaşı Nazanin Zaghari-Ratcliffe’in durumu da öne çıkan diğer bir sorun. 5 yıldan fazla süredir İran’da tutulan Ratcliffe’in serbest bırakılmasını sağlaması Truss’a büyük bir puan kazandırabilir, aksi bir durum ise yeterliliğini sorgulatacaktır.
Truss, Başbakanlık koltuğu için görevinin getireceği zorlukları göğüslemenin yanı sıra muhtemel rakiplerinin hamlelerine de karşı koymak zorunda.
İngiliz basınına göre, Maliye Bakanı Sunak ve eski Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt, Truss’ı olası bir yarışta son ikiye bırakmamak için anlaşmaya vardı bile.
Parti aktivistleri arasında popüler olan Truss’ın muhtemel liderlik yolunda milletvekillerini de kendisine inandırması şart. 2021’i kendi yılı yapmayı başaran Truss’ı, yeni “Demir Leydi” olmak için önünde zorlu bir yıl bekliyor.
