İngiltere’nin Brexit geçiş süreci 31 Aralık’ta sona erecek ve Avrupa Birliği’nden fiilen ayrılması gerekecek.
Birleşik Krallık’ın yıl sonunda Avrupa Birliği’nden ayrılık için belirlenmiş geçiş süreci tamamlanıp Brexit’e bütün sonuçlarıyla fiilen geçmesine birkaç hafta kala, ticaret müzakerelerinin halen sonuçlanmamış olması, hatta bir anlaşmaya varılıp varılamayacağının dahi belli olmaması büyük bir belirsizliğe yol açıyor.
Avrupa Birliği ile gıda ürünleri ithalat ve ihracatı yapanlar başta olmak üzere iş çevreleri, hem tedarik hem de fiyatlarda büyük sıkıntılar yaşanabileceğine, büyük iş hacmi kayıpları olabileceğine işaret etmeye başladılar.
İngiltere ile AB arasında hala devam eden görüşmelerin yıl sonuna kadar iki şekilde sonuçlanması mümkün.
İlki İngiltere ile AB arasında eskisi gibi avantajlı olmasa da ticaretin tabi olacağı kuralları belirleyen bir karşılıklı anlaşmaya varılması.
İkincisi ise anlaşmaya varılamaması ve Dünya Ticaret Örgütü’nün öngördüğü genel ticaret kurallarının uygulanması.
Her iki durumda da ticaretin eskisine göre farklı düzeylerde de olsa maliyetinin ve hızının dolayısıyla hacminin etkilenmesinden kaygı duyuluyor.
Ama daha da endişe veren bu kadar ileri bir aşamada hala hiçbir şeyin belli olmaması.
Konu bu hafta İngiltere Avam Kamarası’nın Dış Ticaret Komisyonu’nun Brexit’e hazırlık toplantılarının gündemindeydi.
Hazırlık yapılamıyor
Gıda ve içecek ticareti yapan firmaları temsil eden federasyonun başkanı Ian Wright, Avam Kamarası’nın Dış Ticaret Komisyonu’na verdiği ifadede milletvekillerine “Sadece 14 iş ünü kaldı. Bu sürede ve bu ortamda ticaret yapanlar değişime nasıl hazırlanacak?” diye sordu.
Henüz AB ile İngiltere arasında bir anlaşma sağlanamaması hangi sınırlarda hangi kontrollerin yapılacağı, hangi maldan ne tür vergi kesileceği konusunda hiçbir hazırlık yapılamaması demek.
Bunun yol açacağı en büyük sorunlardan biri Paskalya Barış Anlaşması çerçevesinde İrlanda Cumhuriyeti ile açık sınır uygulamasının sürdüğü ama Birleşik Krallık toprağı olan Kuzey İrlanda’nın nasıl bir uygulamaya geçeceği olacak.
Gıda ve İçecek İşveren Federasyonu başkanı Ian Wright, Galler’deki limanlardan Kuzey İrlanda’ya mal naklinin hangi kurallara tabi olacağını belirleyen düzenlemelerin yeni yayınlandığını hatırlatarak “Çok geç bebeğim” diye konuştu.
Wright sınırlarda hangi kuralların geçerli olacağının hala bilinememesinin, gümrük kapılarında yığılmalara ve gıda sevkiyatında gecikmelere yol açabileceğini söyledi.
Sorunların, tüketicilerin tedarik zincirine güvenini eritebileceğinden büyük kaygı duyulduğunu da ekleyen Wright “Tedarik zinciri Covid krizi sırasında gayet iyi çalıştı ve tüketici aynı şeyi Brexit’e geçerken de görmek isteyecek. Ama belki de göremeyecekler” dedi.