İngiltere’de koronavirüsün bulaşma hızı artıyor mu?

Toplu taşıma araçlarında maske takılması ve mesafenin korunması isteniyor

İngiltere’de R0 katsayısı olarak bilinen koronavirüs bulaşma hızının, ülkenin kimi yerlerinde 1’in üzerine çıkmış olabileceğine dair tartışmalar yaşanıyor.

İngiltere’nin güneybatısında bu rakamın yeniden 1’in üzerine çıkmış olabileceği yolundaki son tahminler, hükümetin cuma günü düzenlediği bilgilendirme toplantısında gündeme geldi.

R0 katsayısının 1’in üzerine çıkmış olabileceği yerlerde, bölgesel karantinaların gündeme gelip gelmeyeceği de soruldu.

Soruları yanıtlayan Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, güneybatıda R0 katsayısı olarak verilen değerlerin “ana tahminin uç bir değeri olduğunu” ve “belki de bildirildiği gibi olmadığını” söyledi.

Shapps, ülke çapında koronavirüs bulaştırma katsayısının geçen haftaya göre değişiklik göstermediğini ve hala 0,7 ila 0,9 arasında seyrettiğini tekrarladı.

‘Test sayısı artırıldı’

Bakan Shapps testlerin sayısının artırılması dolayısıyla gelecekte salgının yeniden yükselişe geçebileceği bölgelerdeki durum hakkında daha ayrıntılı veriler edindiklerini söyledi.

Ulusal Sağlık Hizmeti NHS’in Tıbbi Direktörü Stephen Powis de, “tam sayıdan” asla kesin olarak emin olamayacaklarını, ancak “merkezi projeksiyonun” R0 değerinin ülkenin tüm bögelerinde 1’in altında olduğuna işaret ettiğini söyledi.

Hızlandığı anlamına geliyor

R0 değeri 1’in üzerinde olursa, bu durum virüsün yayılmasının aynı kalmak ya da yavaşlamak yerine hızlandığı anlamına geliyor.

Bugünkü bilgilendirme toplantısında Ulaştırma Bakanı Shapps ayrıca test sayısındaki artışa karşın, yeni günlük vaka sayısının azalmaya devam ettiğini anlattı.

R0 katsayısını 1’in altında tutmayı hedeflediklerini belirten Shapps, 12 Haziran itibariyle 1541 yeni vaka belirlendiğini, Covid-19 teşhisiyle hastanede yatanların sayısının ise ülke genelinde azaldığını belirtti.

Son 24 saat içinde 202 kişinin daha Covid-19’dan öldüğü açıklanan İngiltere’de, salgının ortaya çıkışından bu yana hayatını yitirenlerin sayısı 41 bin 481’e çıkmış oldu.

Fakat hükümetin rakamları Birleşik Krallık çapında bütün Covid-19 ölümlerini kapsamıyor. Tahminlere göre bu sayı aslında 52 bini geçmiş olabilir.

Ulaştırma Bakanı Grant Shapps virüsün ülke genelindeki yayılma hızının hala 1’in altında olduğunu söyledi

R0 tahminlerinin kaynağı

İngiltere hükümetinin Acil Durumlar Bilim Danışma Grubu’nun (SAGE) ilk kez yayımladığı bölgesel R0 değerlerine göre, bu oran ülkenin güneydoğusunda 0,8 ila 1,1 arasında seyrediyor.

Londra, Midlands adı verilen ülkenin orta kesimleri, kuzeybatı 0,8 ila 1,0; kuzeybatı ve Yorkshire 0,7 ila 1,0, İngiltere’nin doğusu ise 0,7 ile 0,9 olarak tahmin ediliyor.

R0 katsayısının yüksek olduğu Güneybatı İngiltere’de vaka sayısı çok düşük. Dolayısıyla, daha yüksek R0 katsayısının büyük bir kaygı yaratmadığı görülüyor.

Fakat R0 katsayısının genel olarak 1’e yakın olması, salgınla ilgili önlemlerin hangi hızla gevşetileceği konusundaki değerlendirmelerde önemli rol oynuyor.

Warwick Üniversitesi’nden Prof. Matt Keeling, 1’e yakın R0 oranının “arzulanan ideal tablo olmadığını” ve bunun aynı zamanda “sosyal mesafe kurallarını gevşetme konusunda fazla bir manevra alanı olmadığı anlamına geldiğini” söyledi.

R0 katsayısının yorumlanışındaki sorunlar

BBC Sağlık ve Bilim Muhabiri James Gallagher’ın yorumu

R sayısı ya da R0, virüs taşıyan her bir kişinin hastalığı ortalama kaç kişiye bulaştırdığını gösteriyor.

İngiltere çapında R0 hala 1’in altında seyretmekle beraber, bölgesel R0 sayıları farklı olabiliyor.

Fakat bölgesel katsayılarla ilgili tahminlerin pratik anlamları çok net değil.

R0 sayısının yüksekliğine dayanarak belli bir bölgede sokağa çıkma önlemleri getirmek pratikte birçok sorun yaratabilir çünkü her bir bölgenin içinde birbirinden 250 km. mesafede kent ve kasabalar olabiliyor.

Bütünüyle bir bölge değil ama bölgeler içinde bir işyeri, bir bakımevi, bir mahalle gibi daha dar kümelerde virüsün yayılma hızının yükseldiğini belirlemek pratik olarak daha anlamlı olabilir.

Yapılan tahminlerde R0 sayısı tahmininin en yüksek olduğu bölgenin güneybatı İngiltere olması ilginç; çünkü burası aynı zamanda şu ana kadar koronavirüsten en az etkilenmiş bölge.

Bir başka ilginç nokta ise vakalar giderek azalsa bile virüs bulaşma katsayısının aynı ölçüde düşmemesi.

Bu da toplum genelinde virüsün yayılması çok yavaşlasa dahi, halen yayıldığı yerlerdeki hızının yüksek olmasından kaynaklanabilir.

Dolayısıyla R0 sayısına tek başına değil, salgınla ilgili diğer verilerle birlikte büyük resmin parçası olarak bakmak önemli.

Örneğin günde yalnızca 100 yeni vaka olan bir yerde R0 katsayısının 1 olması ile günde 100 bin vakanın olduğu bir yerde bu katsayının 1 olması çok farklı şeyler ifade ediyor.