Anadolu kökenli ve milattan önce 3000-2000 tarihine dayanan, iki boğalı kağnı heykeli ile üç parçalı Sidamara tipi bir lahit, 15 Şubat’ta İngiltere’den Türkiye’ye götürülecek. Eserler, Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde sergilenecek.
Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verdiği bilgiye göre; 1980’li yıllarda Isparta Göksöğüt Belediyesi tarafından 5 parçaya bölünmüş olarak tespit edilen ve Belediye’ye taşınan Sidamara tipi bir lahit, Isparta Müzesi Müdürlüğü’ne taşındığında 3 ana parça ve ufak birkaç parça olarak kayıtlara geçti.
1987 yılında Prof. Dr. Mehmet Özsait tarafından fotoğraflanan eserlerin eksik parçalarını, Prof. Dr. Volker Michael Strocka 2015 yılında yaptığı bir araştırma sırasında fark etti. Esere ait iki parça, Londra’daki Sotheby’s Müzayede Evi’nin 1988 yılında bastığı müzayede kataloğunda yer alıyordu. Eserlerin parçaları, ilk fotoğraflandığı 1987 yılı ile müzeye taşındığı 1988 yılı arasında çalınmıştı.
İki boğa tarafından çekilen kağnı heykeli
Türkiye’nin sunduğu veriler ile kanıtlanarak iadesi sağlandı
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na Prof. Dr. Musa Kadıoğlu aracılığıyla konunun bildirilmesi üzerine harekete geçildi. İçişleri Bakanlığı İnterpol-Europol Dairesi Başkanlığı’nca, Sotheby’s Müzayede Evi ile irtibata geçilerek katalogda yer alan parçaların 1988 yılında kimlere satıldığı soruldu.
Müzayede Evi, eserlerin bir şahıs tarafından satışa sunulduğunu, 1989 yılında iki ayrı alıcıya satıldığını, gizlilik kanunları sebebiyle alıcıların isimlerini açıklayamayacaklarını bildirdi.
Yeri tespit edilemeyen ancak Türkiye’deyken çekilmiş fotoğrafları bulunan eserler, Interpol Çalıntı Sanat Eserleri Veri Tabanına kaydettirildi ve uluslararası alanda arattırılmaya başlandı. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarınca Christie’s Müzayede Evi’ne ait bir katalog taranırken bu parçalardan birinin 4 Aralık 2019 tarihinde satışa çıkarılacağı tespit edildi.
İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Interpol-Europol Dairesi ile irtibata geçildi, ivedilikle İngiltere polisi ile temas kuruldu ve eserin satışı ileri seviyede tetkikler yapılması için geçici olarak durduruldu. Türkiye tarafından sağlanan veriler sayesinde eserin yasadışı olarak Türkiye’den çıkarılmış olduğunun kanıtlanması üzerine İngiliz polisi, eseri elinde bulunduran kişi ile görüşerek eserin iadesine aracılık etti.
İkinci eser Bonham’s Müzayede Evi’nde bulundu
Kültür ve Turizm Bakanlığı, İngiltere’deki Bonham’s Müzayede Evi’nde ise Anadolu kökenli olan ve M.Ö. 2-3 bine tarihlendirilen, iki adet boğa tarafından çekilen bir kağnı modelinin satışa çıkarıldığı tespit edildiğini bildirdi. Bakanlık, bu eserle ilgili de şu bilgileri verdi:
“Söz konusu eserin benzerlerinin Şanlıurfa Müzesi koleksiyonunda olduğunun tespit edilmesi üzerine, bu alanda yayınları bulunan Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu ile irtibata geçilerek eserin kökenine ilişkin bir rapor hazırlanması talep edildi. Hazırlanan rapor Kültür ve Turizm Bakanlığı Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliğine iletildi ve Müzayede Evi’nden eserin satışının durdurulması talep edildi. Müzayede Evi ilk girişimi reddedince Müşavirlik, İngiliz polisi ile irtibata geçti ve eserin satışının durdurulması konusunda destek istedi. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün ve Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliği’nin girişimleri sonucunda satıştan çekilen eserin sahibi ile Müzayede Evi kanalıyla temasa geçildi. Kişi, eser üzerindeki mülkiyet hakkından vazgeçti ve eserin Türkiye’ye iadesi kabul edildi.”
15 Şubat’ta yuvaya dönecekler
Her iki eserin de 15 Şubat tarihinde Türkiye’ye getirileceğini vurgulayan Kültür ve Turizm Bakanlığı açıklamasında, “Kültür varlıklarının Türkiye’ye geri kazandırılmasında, taşınma sürecini Türk Hava Yolları ücretsiz olarak gerçekleştirecek. Eserler, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un katılacağı lansman ile basına tanıtılacak ve Ankara Anadolu Medeniyetler Müzesi’nde sergilenmeye başlanacak” ifadelerine yer verdi.