Erken genel seçim için yarın sandık başına gitmeye hazırlanan İrlanda’da anketler, milliyetçi Sinn Fein’in önde gittiğini gösteriyor.
Irish Times/ Ipsos MRBI anketine göre, Sinn Fein oyların yüzde 25’ini alırken onu yüzde 23 ile Fianna Fail ve yüzde 20 ile iktidardaki Fine Gail izliyor.
Ancak Sinn Fein’in oy oranındaki artışa karşın iktidara gelme ihtimali bulunmuyor. Parti 160 sandalyeli parlamento için seçimde sadece 42 aday gösterdi. Bununla birlikte, Sinn Fein’in seçim sonucunda kurulacak hükümeti destek vererek belirleme imkanı olabilir.
Fine Gail, 2016’da yapılan seçimin ardından bağımsız milletvekillerinin desteği ve ana muhalefet partisi Fianna Fail’in örtülü onayıyla azınlık hükümeti kurmuştu.
Siyasi gözlemciler, azınlık hükümetinin hassas denge üzerinde yürüdüğü ülkede, erken seçimin de her an gündeme gelebileceği yorumunu daha ilk günden yapmaya başlamıştı.
Ekonomi, sağlık ve konut
Avrupa’da 2008’de yaşanan ekonomik krizden olumsuz etkilenen İrlanda’da uygulanan kemer sıkma politikaları, ülke siyasetinin başlıca gündem maddesini oluşturmaya devam ediyor. Bunun yanında sağlık sisteminde yaşanan aksaklıklar ile konut yetersizliği halkın gündeminde üst sıradaki sorunları oluşturuyor.
Hükümetlerin 1932’den bu yana merkez sağ partiler Fine Gael ile Fianna Fail arasında değiştiği Avrupa Birliği üyesi ülkede, Sinn Fein ilk kez bu iki partiyi geride bırakacak popülerliğe kavuşmuş görünüyor.
İrlanda’da merkez sağ partiler arasında 1920’lerdeki İrlanda iç savaşından bu yana devam eden düşmanlık nedeniyle doğrudan bir koalisyon kurulamıyor.
Son seçimde Fine Gael 16 milletvekili kaybederek 50, Fianna Fail 23 artırarak 44 milletvekili çıkarmıştı. Kuzey İrlanda ile birlik yanlısı milliyetçi Sinn Fein de milletvekili sayısını 14’ten 23’e yükseltmişti.
160 sandalyeli İrlanda parlamentosunda hükümet kurabilmek için 80 milletvekilinin desteği gerekiyor.
Sinn Fein ve IRA
Ülkenin en eski siyasi hareketi Sinn Fein, İrlanda’dan İngiltere’ye karşı verdiği bağımsızlık mücadelesinin öncüsü konumundaydı. 20’nci yüzyılın başında Sinn Fein ve IRA’nın başlattığı silahlı mücadele sonucunda, 1921’de İngiltere ile İrlanda’nın bağımsızlığını tanıyan anlaşma imzalandı.
Yaklaşık 85 bin kilometrekarelik adanın hemen hemen 6’da 1’ini oluşturan ve Protestanların çoğunlukta olduğu kuzeye ayrılma olanağı tanıyan anlaşmanın imzalanmasını takiben, kuzey bu hakkını kullanarak İngiltere’ye bağlanma kararı aldı.
Katoliklerin çoğunlukta olduğu adanın güneyinde ise anlaşmayı yeterli bulanlar ile yetersiz olduğunu düşünenler arasında 1922’de iç savaş patlak verdi. Bugünkü Fine Gail anlaşma yanlılarının, Fianna Fail ise anlaşmaya karşı çıkanların devamı konumunda. Tarihsel olarak her iki partinin kökü de Sinn Fein’e dayanıyor.?
Sinn Fein ve IRA, İngiltere’den bağımsızlık için başlattıkları mücadeleyi 1960’lardan itibaren Kuzey İrlanda’yı da İngiltere’den ayırmaya ve nihayetinde iki İrlanda’yı birleştirmeye dönük bir mücadeleye dönüştürdü.?
IRA, bu amaçla yıllarca gerçekleştirdiği terör eylemlerine, 1998’de İngiltere ile varılan ve Kuzey İrlanda bölgesel hükümetine önemli ölçüde yetki devrini öngören “Hayırlı Cuma” (Good Friday) anlaşması ile son verdi. Adanın hem kuzeyinde hem de güneyinde halk oyuna sunularak kabul edilen anlaşmaya, İrlanda, İngiltere ve Kuzey İrlanda’da Sinn Fein’in de aralarında yer aldığı 8 siyasi parti imza koydu.?
Anlaşmayı takiben silah bırakan IRA ile ilgili kaygılar İrlanda’nın kuzeyinde ve güneyinde zaman zaman yaşanan münferit suikastlar nedeniyle sürse de örgütün siyasi kanadı Sinn Fein, meşru bir siyasi aktör olarak adanın iki yakasında da etkinliğini artırarak sürdürüyor.
İki İrlanda arasındaki sınır, İngiltere’nin Brexit sürecinde de kilit önemde bir konu olarak öne çıkmıştı.
