Lady Astor adıyla da bilinen Vikontes Nancy Witcher Lanhorne Astor 1919’da İngiltere’de Avam Kamarası’na giren ilk kadın vekil oldu. Kendisinden bir yıl önce Avam Kamarası’na seçilen ilk kadın olan Constance Markievicz, Sinn Fein’in parti politikası uyarınca yemin edip göreve başlamamıştı
12 Aralık’ta son dört yıldaki üçüncü genel seçimini düzenleyecek İngiltere’de ilk seçim 1708’de yapılmıştı.
O dönemde İngiltere’de siyaset bugünkünden çok daha farklı yapılıyordu.
BBC için bir podcast hazırlayan Greg Jenner, tarihçi Dr. Hannah Nicholson ve komedyen Catherine Bohart, 18 ve 19. yüzyıldaki İngiltere seçimlerini inceledi ve dokuz ilginç bilgi derledi:
1- İlk başbakan Kral İngilizce konuşamadığı için göreve başladı
1714’te Kral George, Kraliçe Anne’ın en yakın Protestan akrabası olduğu için Kral ilan edildi. Fakat Alman olan Kral George, İngilizce konuşamıyordu.
Kral George
Liberal siyasetçi Robert Walpole, bunu kendisi için fırsata çevirmeye kararlıydı. 1721’de Hazine’nin Bir Numaralı Lordu, Maliye Bakanı ve Avam Kamarası Başkanı olarak atandı. Bu üç görevin birleşimi, kendisini pratikte bir başbakan yapıyordu.
Ama başbakan unvanı henüz icat edilmemişti.
2- Başbakan unvanı bir hakaret olarak ortaya çıktı
İlk kullanıldığı dönemde “başbakan” kelimesi hakaret ve alay için yaratılmıştı.
Bu göreve gelen kişinin kraliyet ailesi çevresinde, uygun görülmeyen yollarla yükseldiğini ima ediyordu “başbakan”.
Bu açıdan kullanımı, günümüzdeki “yalaka” kelimesine daha yakındı.
Fakat yıllar içinde resmi bir unvana dönüştü ve dünyaya yayıldı.
İngiltere’nin ilk başbakanı olarak kabul edilen Robert Walpole
3- Konuşmaları beğenilmeyen politikacılara kedi ölüsü fırlatılıyordu
18 ve 19. yüzyıllarda İngiltere’de siyasi miting yapmak zor zanaattı.
Mikrofon icat edilmemişti ve siyasetçiler seslerini duyurmak için kalabalığın gürültüsünden ve rüzgarla yağmurun gürültüsünden daha baskın bir ses tonuyla konuşmalıydı.
Bu da yetmezmiş gibi, siyasetçilerin hem sözlerini kesen yüksek enerjili muhaliflerle başa çıkması, hem de üstlerine fırlatılan kedi ölüsü, köpek ölüsü, dışkı ve taş gibi şeylerden sakınması gerekiyordu.
Liverpool’da bütün bunları göğüsleyerek 206 konuşma yapmayı başaran Henry Brougham adlı bir siyasetçinin seçilememesi, bu zorluklara katlanmanın her zaman bir mükafatının olmadığını gösteriyor.
Mikrofon icat edilmeden önce seçim konuşması yapmak kolay değildi
4- Bazı seçim bölgelerinde sadece ev sahipleri oy kullanabiliyordu
1832’deki Büyük Reform Yasası öncesinde her seçim bölgesi nasıl oy kullanılacağı konusunda kendi düzenlemesini yapıyordu.
Bazı bölgelerde en az 40 şiling (günümüz parasıyla 114 pound) değerinde arsa sahibi olmak, ev sahibi olmak, köle olmamak, lonca üyesi olmak gibi şartlar vardı.
Bazılarında ise içinde kazan kaynatılabilecek türden ocağı olan bir evde yaşama zorunluluğu bulunuyordu.
Bu kurallar nedeniyle 1801 yılında seçimlerde yarım milyon insanın oy kullanma hakkının olduğu, bunun da yetişkin nüfusun yüzde 16’sına denk geldiği tahmin ediliyor.
Siyasetçi Horatio Bottomley, 1910’da atların üzerine “Oyunuzu sahibime verin” yazdırarak kampanya yürütmüştü
5- Sadece bazı kadınların oy kullanmasına izin vardı
Kadınların genellikle oy hakkı bulunmuyordu. Fakat oy kullanma hakkının ev sahipliğine bağlandığı seçim bölgelerinde zengin bekar kadınlar ve üzerlerine ev kalan dullar oy kullanabiliyordu.
Bu kadınlar nadiren oy kullanmaya gidiyor, onun yerine oylarını kullanmaları için bir erkeği görevlendiriyorlardı.
Fakat bu kurallar bazı kadınların erkek kılığında oy kullanmaya çalışmasının önüne geçemedi.
Örneğin 1829’da Newark’ta gerçekleşen ara seçimlerde erkek kabanı ve şapkasına bürünmüş bir kadın Mr. Waterman adına oy kullanmak istedi. Ama kadının hilesi anlaşıldı, oy geçersiz sayıldı
6- Sadece koyunların yaşadığı seçim bölgesi
Wiltshire’da bulunan Old Sarum, klasik bir “çürümüş seçim bölgesi” örneğiydi. Bu, içinde kimsenin veya çok az sayıda insanın yaşadığı fakat vekil seçme hakkı bulunan bölgelere verilen bir isimdi.
Terk edilmiş bu orta çağ köyünde kağıt üzerinde 11 seçmen vardı fakat hiçbiri orada yaşamıyordu.
Old Sarum’dan geriye kalan
Seçim bölgesinde gerçekten yaşayanlar sadece koyunlardı.
Fakat buna rağmen Old Sarum 1708’den 1832’ye kadar Avam Kamarası’na iki vekil gönderdi.
Bu durum hayalet köyün siyasi değerini epey artırıyordu. Tarımsal değeri 700 pound olan bu köy, Parlamento’ya seçilme imkanı nedeniyle 60 bin pound satıldı. Bu para günümüzde on milyonlarca ponda denk.
Köy 1030 yılı civarında bugünkünden daha hareketliydi
7- Eli sopalılar sandık başında seçmenleri korkutuyordu
1872’ye kadar İngiltere’de sandıklarda oylar açık kullanılıyordu. Bu yüzden oy verdiğiniz partiyi gizlemeye imkan yoktu.
Bu durum ciddi gözdağı taktiklerine yol açtı.
Adaylar limanlardan ve dövüş kulüplerinden toplanan irikıyım eli sopalı adamlarla sandık başlarında bekleyerek rakip adaylara oy kullanmayı düşünen seçmenlere gözdağı veriyordu.
Bazen de ev sahipleri kiracılarına oy vermesi gereken adayı söylüyor, aksi takdirde evden çıkarmakla tehdit ediyordu.
8- Seçim şarkıları öfke doluydu
Çoğu kişi oy kullanma hakkından mahrum olsa da seçim dönemi konuşmalar, kampanyalar ve popüler seçim şarkılarıyla herkeste heyecan yaratıyordu.
Genellikle popüler şarkılar seçim şarkılarına uyarlanıyordu.
Bir monarşi karşıtı örnek vermek gerekirse, İngiltere’nin ulusal marşı olan Tanrı Kraliçe’yi Korusun’un sözleri “Bob kralın kellesini kessin” olarak değiştirilmişti.
9- Başbakanlık ofisi her zaman Downing Sokağı No. 10 değildi
İngiltere’nin en ünlü adresi her zaman Downing Sokağı No. 10 olarak bilinmiyordu.
Mülk Kral tarafından Başbakan Robert Walpole’a sunulduğunda Downing Sokağı No. 5’ti.
Fakat o tarihten bu yana sokak numaraları düzenlemesi değişti.
Walpole’un o dönemki resmi unvanı olan ve bugün de İngiltere başbakanlarının taşıdığı sıfatlardan biri olan Hazine’nin Bir Numaralı Lordu, hâlâ Başbakanlık ofisinin kapısındaki posta deliğinde yazıyor.
Kaynak: BBC Türkçe