Londra’daki swap piyasasında Türk Lirası’nın gecelik faizi, yüzde 700’ü aştı. Geçen hafta yüzde 22 seviyesinde seyreden bu oran son iki gün içinde katlanarak yükseldi, 2001’deki ekonomik krizi sırasında görülen yüzde 71 seviyesinin 10 kat üzerine çıktı.
Yabancı bankaların Türk Lirası elde etmek için kullandığı Londra swap piyasasında, Türk bankalarının yasal dayanaklarının da oldukça altında TL likiditesi sağlamak istemesi neticesinde bu gelişmenin yaşandığı belirtiliyor.
Reuters haber ajansına konuşan Türkiye’den üç ayrı kaynak, bankaların Londra piyasasına swap işlemleri için verilen TL likiditesinin en azından bu Pazar günü düzenlenecek olan yerel seçimlere kadar mevcut seviyelerde tutulacağını söyledi.
Reuters ismini açıklamayan bir bankacının “Swap piyasalarına TL likiditesi vermeme uygulaması uzun süre devam ettirilebilecek bir süreç değil. Seçim sonrasına kadar devam edecek. Yurtdışında TL likiditesi oldukça sıkışmış durumda” dedi.
Aynı bankacı bu tür uygulamaların en fazla 10 – 15 gün süreyle uygulanabileceğini, uzun vadeli tedbirler olmadığını da belirtti.
Ajansa göre BDDK’nın (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) geçen yıl aldığı swap kararı ve Türk bankalarının bu eğilimi, piyasadaki likiditeyi azaltarak TL’nin maliyetini yükseltti.
Bloomberg haber ajansına göre de Türk Lirası pozisyonlarıyla ilgili işlem yapmak isteyen yabancı fonların bunun için bir karşı taraf bulamaması faizlerin yükselmesine neden oldu.
Peki bütün bu süreç tam olarak nasıl gelişti?
SWAP NEDİR?
TCMB’nin (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) terimler sözlüğünde swap şu şekilde açıklanıyor:
“İki tarafın bir varlık veya yükümlülüğe bağlı olan nakit akışını aralarında değiştirdikleri işlemdir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir.
“Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır.”
Swap, TCMB’nin terimler sözlüğünde de aktarıldığı gibi özellikle döviz kurlarında oynaklığın yaşandığı zamanlarda yatırımcının bu oynaklıktan kaynaklanan riskinin önünü alması için önemli bir araç olarak ortaya çıkıyor.
BDDK GEÇEN YIL İŞLEMLERE SINIR GETİRDİ
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), geçen yıl Ağustos ayında Türk Lirası’nda yaşanan hızlı değer kaybının ve oynaklığın önüne geçmek için bankaların swap işlemlerine kısıtlama getirmişti.
Bankaların yurt dışı yerleşiklerle yaptığı bir bacağı döviz diğer bacağı TL olan para swaplarının ve swap benzeri işlemlerinin, bankaların yasal özkaynaklarının yüzde 25’ini geçemeyeceğini açıklamıştı.
Bu sınırlamaya, bankaların vadeli TL alım yönünde gerçekleştirecekleri forward, opsiyon ve benzeri swap dışındaki türev işlemlerin de dahil edildiği belirtilmişti.
BDDK’nın aldığı bu önlem, TL’nin kayıplarını geri almasında ön ayak olmuştu. BDDK, aldığı önlemler kapsamında TL’nin yaşadığı oynaklığı engellemek için swap işlemlerine kısıtlama getirerek spekülatif işlemlerin önünü kesti.
CUMA GÜNÜ KURDA YAŞANAN YÜKSELİŞ ETKİLİ OLDU
Cuma günü ise Türk Lirası Amerikan Doları karşısında bir günde yüzde 5’ten fazla değer kaybetti.
TL’nin Ağustos ayından beri günlük en büyük değer kaybını yaşamasıyla Dolar/TL kuru bir ara 5,78 seviyesini aştı.
Kurda görülen bu hareket, Londra swap piyasasında yaşanan Türk Lirası gecelik faizinin yükselişinde de etkili oldu.
Garanti Yatırım Araştırma ve Yatırım Danışmanlığı Koordinatörü Tufan Cömert, Twitter’dan yaptığı değerlendirmesinde, TL’deki değer kaybının peşine takılan çok sayıda yatırımcı olduğunu, Ağustos 2018’de olduğu gibi kurun yukarı gideceğini bekleyen yabancıların swap işlemleri aracılığıyla döviz satın aldığını aktardı.
TCMB’nin attığı adımlarla kurdaki hareketin kontrol altına alınması ise doların yükseleceğine ve TL’nin düşeceğine yönelik adım atan yabancıların bu pozisyonlarını kapaması için TL satın almasını gerektirdi.
Ancak Cömert’e göre TCMB’nin attığı adımlarla fonlama maliyetini %24’ten %25,5’e çıkarmasıyla TL’yi “açığa satmanın maliyetini artırması” ve TL likiditesinin azalması, Londra’da swap piyasasında gecelik TL faizlerinin yukarı fırlamasına neden oldu.
KUR, TCMB ADIMLARIYLA DÜŞTÜ
Reuters haber ajansına göre TCMB, Pazartesi ve Salı günü bir hafta vadede repo fonlaması gerçekleştirmeyerek örtülü faiz artırımına gitti.
Aynı zamanda döviz karşılığı TL swap piyasasında vadesi gelmemiş toplam swap satışı sınırı yüzde 10’dan yüzde 20’ye çıkarıldı.
TCMB bir diğer adımla ise iki gündür TL karşılığı döviz depo piyasasında ihale açmıyor.
Bankacılara göre repo ihalesi açılmaması ile ortalama fonlama maliyeti yüzde 24’ten yüzde 25,50’ye çıktı.
Dolar/TL kuru ise TCMB’nin attığı adımlar ve yurt dışında TL swap faizinin artması nedeniyle Salı günü, günlük yüzde 2,5’in üzerinde düşerek 5.40 seviyesine kadar indi.
‘EKONOMİNİN GERÇEK FAİZLERE İHTİYACI VAR’
Reuters’a konuşan bir bankacı, “Yurt dışındaki uzun pozisyonları çözmek adına TL kısıldığından Londra’da gecelik swap faizleri çok sert yükseldi. Yabancı yatırımcının elindeki TL çok azaldı ve TL ihtiyacı olan bu kadar yüksek faizleri göze alıyor. Bunun da etkisiyle dolar/TL gevşiyor” yorumunda bulundu.
Merkezi ABD’de bulunan Columbia Management yatırım danışmanlığı şirketinden kıdemli faiz analisti Ed Al-Hussainy ise Bloomberg’e yaptığı açıklamasında, “Sonunda finansal istikrar gelecekse birkaç gün yabancı yatırımcıyı üzmeye değer. Ancak ekonominin dengeye kavuşması için gerçek yüksek faizlere ihtiyacı var ancak Merkez Bankası faizleri daha çok artırmaması için siyasi baskı altında” yorumunda bulundu.