Page 22 - Londra Gazete Sayı 1096

22 BİLİM LondraGazete.com Londra Gazete, 10 Mart 2022 Perşembe

BM İklim Raporu küresel

ısınmanın etkilerine

dikkat çekecek

BM Hükümetlerarası İklim De- hangi bir şehrin iklim fonu yok.
ğişikliği Paneli’nin (IPCC) sundu- Var olanların neredeyse hiçbiri
ğu üç ana raporun ikincisi olan iklim değişikliğine uyumla ilgili
iklim raporu, COP26 Zirvesi’nden değil. Hepsi nispeten düşük sa-
bu yana paylaşılan ilk rapor ola- lımlara sahip yoksul ülkelerin
cak. salımlarını daha da azaltmasına
IPCC, hükümetler adına her altı yönelik fonlar ancak halihazırda
veya yedi yılda bir küresel ısınma etkilerini hissettikleri krize uyum
konusundaki en son araştırmala- sağlamaya yönelik değil.”
rın büyük ölçekli incelemelerini IPCC çatısı altında hazırlanan
gerçekleştiriyor. Bu üçlü set, IPC- rapor üzerinde çalışan ve hepsi
C’nin altıncı değerlendirme rapo- bu çalışma için gönüllü olan bi-
runu oluşturuyor. Araştırmacılar, lim insanları, en son bulguları
iklim değişikliğine dair temel bi- özetlemek için binlerce makaleyi
30.000 Yıllık Willendorf Venüsü’nün limi, krizin etkilerinin ölçeğini inceliyor ve yazıyor. Daha son-
ve krizle mücadele seçeneklerini ra bulgularını satır satır gözden
kökenine ilişkin sır perdesi aralandı inceleyen üç çalışma grubuna ay- geçirmek için hükümet yetkilile-
rılmış durumda.
riyle görüşüyor ve fikir birliğine
Yeni rapor, iklim kriziyle mü- vardıktan sonra bulgularının kısa
cadelenin birçok büyük şehir ve bir özeti yayımlanıyor. Çalışma
RUSYA Avusturya’nın Wil- keşfetti. Yeni bulgular, Alp- mografi verileri, kayalardaki gelişmekte olan ülke için salı- ayrıca, dünya ısındıkça geçilmesi
lendorf köyünde bulunan, yak- ler’in güney ve kuzeyinde bu- tortuların farklı yoğunluk ve nımlarını azaltmak ve gelecekte muhtemel olan (bazıları Grön-
laşık 11 cm uzunluğunda olan lunan ilk modern insanların boyutlarda çökeldiğini göster- net sıfıra ulaşmalarıyla değil, çok land buz tabakasının parçalanma-
Venüs isimli heykelciğin “oo- kayda değer hareket kabiliye- di. Aralarda bulunan ufak de- daha kısa vadeli tehditlerle müca- sı gibi geri döndürülemez olan)
lit” isimli bir taştan yapıldığı tine ışık tutuyor. niz kabuğu kalıntıları ve limo- deleyle ilgili olduğunu vurgulaya- kilit ‘devrilme noktalarını’ da
belirlendi. 1908 yılında Wachau vadi- nit isimli altı adet çok yoğun, cak.İklim değişikliğiyle mücadele özetleyecek.
Scientific Reports bültenin- sinde bulunan ve Viyana Doğa büyük tanecikler, daha önce için işbirliği yapan yaklaşık 100 Rapor ayrıca iklim değişikliğine
de yayımlanan çalışmaya göre, Tarihi Müzesi’nde sergilenen Venüs’ün yüzeyinde bulunan büyük şehirden oluşan bir ağ olan yönelik bazı teknolojik çözümlere
C40 grubunun Yönetici Direktörü de değinecek. Ancak güneş ışın-
Avusturya’nın Willendorf kö- heykelcik, şimdiye kadar sa- aynı çaptaki gizemli yarıküre- Mark Watts, “İklim acil bir du- larını engelleme ve hatta atmos-
yünde bulunan, Avrupa’da- dece dışarıdan incelendi. Vi- sel oyukları açıklıyor. Weber rumdur, öncelik taşır. ferdeki karbondioksiti giderme
ki erken dönem sanatın en yana Üniversitesi’nde çalışan bu durumu; “Sert limonitler Dolayısıyla, büyük bir göçmen çabalarının büyük ölçüde göz ardı
önemli örneklerinden biri Ve- insanbilimci Gerhard Weber, muhtemelen Venüs’ü yapan akını veya büyük bir sel olayıy- edileceği tahmin ediliyor. Rapo-
nüs isimli heykelciğin Willen- 100 yıldan uzun bir süre sonra kişi heykelciği yontarken düş- la uğraşmanız gerekiyorsa, odak run genel olarak iklim değişikliği
dorf’ta veya civarında bulun- heykelciğin iç kısmını yeni bir tü” diye açıklıyor. noktası burası olacaktır” dedi ve konusunda neler yapabileceğimi-
mayan “oolit” isimli bir taştan yöntemle; mikro bilgisayarlı Venüs’teki oolitin gözenek- ekledi: zin bilimsel analizinden çok daha
yapıldığı belirlendi. tomografiyle inceledi. Bilim li olması, kendisini oluşturan “Bugün küresel güneyde her- geniş bir odağı olacak.
Viyana Üniversitesi’nde çalı- insanları, heykel üzerinde ger-
şan antropolog (insanbilimci) çekleştirdikleri birkaç geçişten milyonlarca küreciğin (ooit)
Gerhard Weber ile iki yerbi- sonra 11,5 mikrometreye ula- çekirdeğinin çözünmüş olması
limci Alexander Lukeneder ve şan çözünürlüğe sahip görün- da elde edilen bulgular arasın-
Mathias Harzhauser’in yanı- tüler elde etti. Bu kalite, başka da. Bilim insanları, sadece 2,5
sıra Viyana Doğa Tarihi Mü- türlü sadece mikroskop altın- milimetre uzunluğunda ufak
zesi’nde çalışan tarih öncesi da görülebiliyor. Weber elde bir deniz kabuğu kalıntısı da
dönem uzmanı Walpurga Antl ettikleri ilk veriler hakkında; belirledi ve bunu Jura döne-
Weiser’in öncülük ettiği bir “Venüs’ün iç kısmı hiç de tek- minde tarihledi. Böylelikle,
araştırma takımı, yüksek çö- düze görünmedi. Bu özel ni- çok daha sonraki Miyosen jeo-
zünürlüklü tomografik görün- telik heykelciğin kökenini be- lojik devrinden kalma tüm di-
tülerin de yardımıyla Venüs’ün lirlemek için kullanılabilirdi” ğer muhtemel kayaç tortuları
yapıldığı maddenin muhteme- ifadelerini kullandı. (Viyana Havzası yakınlarında
len kuzey İtalya’dan geldiğini Venüs’ten elde edilen to- bulunanlar gibi) elenmiş oldu.

9334 km hızla ilerleyen uzay çöpü, Ay’a çarpacak Ancak Çinli yetkililer roketin bir Çin sorunu da değil. Hiç kim-
kendilerine ait olduğundan şüp- se bu tür bir yörüngede çöplerle
heli. ne yaptıkları konusunda özellik-
UZAY çalışmalarının yarattığı re) hızla ilerleyen 3 ton ağırlı- Dünya’dan Mart 2015’te göz-
çöplerden biri bugün Dünya’nın ğındaki uzay çöpünün Ay’a öğle- lemlendikten sonra 7 yıl bo- Konu hakkında açıklama ya- le dikkatli değil.”
uydusu Ay’ı vuracak. Yaklaşık den sonra çarpması bekleniyor. yunca gözlerden kaybolup Ocak pan gökbilimci Bill Gray de
10 yıldır uzayda gelişigüzel sav- 2022’de tekrar teleskoplara ya- başlangıçta roketin SpaceX’e ON BİNLERCE UZAY ÇÖPÜ
rulan ve saatte 9334 km hızla ‘YENİ KRATER’ GELECEK kalanmıştı. ait olduğunu düşünenlerden. YÖRÜNGEDE
ilerleyen çöpün Çin’e ait olduğu Ay’ın Dünya’ya bakmayan yü- Ocak ayında çarpışma rotasını Bu roket hurdası gibi Dün-
iddia ediliyor. Ancak Çinli yetki- zünde gerçekleşecek çarpmanın ‘ÇİN’E AİT’ İDDİASI belirlemesinin ardından “uzay ya’ya geri dönmek için yeterli
liler 3 tonluk çöpün kendilerine 10-20 metre genişliğinde, birkaç 3 ton ağırlığında olan “uzay çöpü”nün 2015 yılından kalma yakıt veya enerjisi olmayan uy-
ait olduğundan şüpheli. yarı çekici-römork sığabilecek çöpü”nün kime ait olduğu ise bir SpaceX Falcon roketinin üst dular ve diğer araçlar ve onlar-
İlk olarak ocak ayında gözlem- krater oluşturması bekleniyor. merak konusuydu. Kimi uzman- aşaması olmadığını söyleyerek dan kopan parçalara uzay çöpü
lenmeye başlanan ve önce Elon Bilim insanları, çarpma sonucu lar, uzayda savrulan roketin kendini düzeltti. deniliyor.
Musk’ın SpaceX’ine, sonra Çin’e oluşacak krateri ve yüzlerce ki- SpaceX şirketine ait olduğunu Gray, son araştırmalarıyla bir- Bazı parçalar Dünya’nın he-
ait olduğu iddia edilen kopmuş lometreye yayılacak ay tozu bu- söylerken kimileri de Çin’in ro- likte bunun Çin’in roketi oldu- men üzerinde alçak yörüngede,
roket parçasının Ay’a yumruk lutlarını incelemeyi umuyor. keti neredeyse on yıl önce fır- ğundan emin olduğunu söyledi bazısı ise yüksek yörüngede,
indirmesine birkaç saat kaldı. Sputnik Türkiye’nin aktar- latmasından bu yana uzayda ve ekledi: Dünya’nın atmosferinden bin-
Saatte 5800 mil (9334 kilomet- dığına göre; roket parçası ilkin gelişigüzel dolaştığına inanıyor. “Bu bir SpaceX sorunu değil, lerce mil uzakta seyrediyor.