Dünyanın en büyük gübre firmalarından birinin sahibi, Ukrayna işgalinin, gıda fiyatlarında ve tedariğinde şok dalgaları yaratabileceğini öngördü. Yara International isimli şirket 60 ülkede operasyonlarını yürütüyor ve hammadde ihtiyacının çoğunu Rusya’dan karşılıyor.
Artan gaz fiyatları ile maliyetlerin çok daha fazla yükselebileceğini söyleyen şirketin sahibi Svein Tore Holsether, savaşla oluşan durumu, “felaket üzerinde felaket” olarak tanımlıyor. BBC’ye konuşan Holsether, “Her şey saat başı değişiyor” diyerek durumu anlatıyor. Rusya ve Ukrayna, tarım ve gıdada en büyük üreticiler arasında bulunuyor.
Bunun yanında Rusya, ekinlerin gelişiminde kullanılan fosfat ve potas gibi besleyicilerin de en büyük üreticilerinden biri. Svein Tore Holsether, dünya nüfusunun yarısına bu gübreler sayesinde gıda ulaştığını söylüyor ve devam ediyor;
“Benim için konu, bir küresel besin krizi olup olmayacağına ilişkin değil. Benim için konu, krizin ne denli büyük olacağı ile ilgili” Yara’nın Kiev’deki ofisi bir füzenin yıkımından ucuz kurtuldu, 11 çalışan yara almadan bu kör bombardımandan çıktı.
Norveç merkezli şirket, Rusya’ya uygulanan yaptırımlardan direkt olarak etkilenmiyor ama etkileri ile başa çıkmak zorunda. Holsether BBC’ye röportaj vermeden saatler önce, Kremlin, ülkedeki üreticilere gübre ihracatının durdurulması çağrısı yaptı.
Norveçli iş insanı, Avrupa çapında besin üretiminde kullanılan gübrenin yüzde 25’inin Rusya’dan geldiği bilgisini de paylaşıyor: “Şu anda farklı kaynaklar bulmak için elimizden geleni yapıyoruz ama vakit sıkıntısı bu seçenekleri de sınırlıyor”
‘Rusya’ya olan bağlılık azaltılmalı’
Analistler, mevcut durumda çiftçiler için maliyetlerin artacağını ve bunun da gıda fiyatlarına yansıyacağını ön görüyor.
Göz önüne alınması gerek tek faktör de besleyiciler değil üstelik. Anahtar önemdeki azot gübresi üretiminde kullanılacak amonyak yapımında büyük miktarlarda doğal gaz kullanılıyor. Yara, Avrupa’daki tesislerinde kullanılmak üzere çok büyük bir miktarda Rusya gazına ihtiyaç duyuyor. Geçen yıl yaptırımlar, tedarik zincirindeki artan fiyatlar ve hava olayları nedeniyle gübre fiyatları yukarı yönlü zıplamış bu da gıda fiyatlarına yansımıştı.
Şirket, mevcut durumda günlük değerlendirmelerle hareket ettiklerini ve olası tesis kapamaların da gündemde olduğunu açıklıyor. Yara’nın patronu, üzerlerindeki üretim sorumluluğunun farkında olduklarını ancak uzun vadede, “Rusya’ya olan bağlılığın” azaltılması gerektiğini savunuyor.
