Merkezi İsviçre’de bulunan ve Birleşmiş Milletler’e (BM) bağlı Dünya’nın sağlığından sorumlu kuruluşu Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2021’in sona ermesiyle Kovid-19 salgınının bir tarihçesini hazırladı.
DSÖ’nün Çin’deki Ülke Ofisi, 31 Aralık 2019 tarihinde Vuhan Belediye Sağlık Komisyonu’nun web sitelerinden ülkenin Vuhan kentindeki ‘virüs kaynaklı bir akciğer iltihaplanması’ vakalarıyla ilgili bir basın açıklaması aldı. DSÖ, vakalarla ilgili ilk tweet’i 4 Ocak 2020’de attı.
‘SALGIN’ UYARISI YAPILDI
DSÖ, 5 Ocak 2020’de akut solunum yolu enfeksiyonları riski taşıyan ‘salgın’ konusunda uyarı yayınladı. Salgın, 9 Ocak itibariyle ‘Yeni Tip Koronavirüs’ olarak adlandırıldı.
VİRÜS KAYNAKLI İLK ÖLÜM
Çin, 11 Ocak 2020 tarihinde koronavirüs kaynaklı ilk ölümü rapor etti. 13 Ocak’ta Tayland, Vuhan kaynaklı ilk koronavirüs vakasını açıkladı. Bu, Çin dışındaki ilk vaka olarak kayıtlara geçti. Japonya Sağlık Bakanlığı, 15 Ocak 2020’de Vuhan’dan gelen bir yolcuda koronavirüs tespit ettiklerini açıkladı. Bu da Çin dışındaki ikinci vaka olarak kayıtlara geçti. ABD, 21 Ocak 2020’de yeni tip koronavirüsün ilk doğrulanmış vakasını bildirdi. Bu, DSÖ Amerika bölgesindeki ilk vaka oldu. Fransa, 24 Ocak 2020’de DSÖ Avrupa bölgesindeki ilk 3 vakayı açıkladı. Hastalar, Vuhan’dan gelmişlerdi. Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), 29 Ocak 2020 tarihinde DSÖ Doğu Akdeniz bölgesindeki ilk vakayı açıkladı. DSÖ ayrıca salgına karşı maske kullanımını tavsiye etti.
ULUSLARARASI HALK SAĞLIĞI ACİL DURUMU İLAN EDİLDİ
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 30 Ocak 2020 tarihinde yeni koronavirüs salgınını, DSÖ’nün en yüksek alarm seviyesi olan ‘uluslararası bir halk sağlığı acil durumunu’ ilan etti.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DEVREYE GİRDİ
DSÖ Genel Direktörü, 4 Şubat tarihinde BM Genel Sekreterinden ‘BM kriz yönetimi politikasını’ aktive etmesini istedi.
ADI ‘KOVİD-19’ OLDU
DSÖ, yeni tip koronavirüsün yol açtığı hastalığın adının 11 Şubat itibariyle Kovid-19 olacağını duyurdu. Hastalığın adı; coğrafi bir konumu, bir hayvanı, bir bireyi veya bir grup insanı damgalamayı önlemek için değiştirildi. DSÖ, 29 Şubat’ta virüsün kontrol altına alınması için ‘karantina uygulanmasını’ tavsiye etti. Dünya genelinde 7 Mart’ta Kovid-19 vakaları 100 bini geçti. Avrupa, 13 Mart 2020 tarihinde yükselen vakalar sebebiyle Kovid-19 salgınının merkez üssü oldu. Dünya genelinde Kovid-19 vaka sayısı 4 Nisan itibariyle 1 milyonu geçti.
İLK KOVİD-19 İLACI
İngiltere hali hazırda kullanılan ‘Deksametazon’ adlı ilacın Kovid-19 kritik hastaları için hayat kurtarıcı olabileceğini gösteren ilk klinik araştırma sonuçlarını 16 Haziran 2020 tarihinde açıkladı.
İLK MUTASYON
Danimarka, 6 Kasım 2020 tarihinde vizon kaynaklı Kovid-19 mutasyonunu DSÖ’ye rapor etti. İngiltere, 2 Aralık tarihinde Pfizer & Biontech aşısına kullanım onayı veren ilk ülke oldu. Aralık ayında daha önce İngiltere’de tespit edilen ALFA ve daha önce Güney Afrika’da tespit edilen BETA mutasyonları DSÖ tarafından resmileştirildi.
İLK YAPILAN KOVİD-19 AŞISI
Dünya’daki ilk Kovid-19 aşısı, 8 Aralık 2020 tarihinde 90 yaşındaki Margaret Keenan’a, Matron May Parsons tarafından İngiltere’de uygulandı. Uygulanan ilk aşı Pfizer & Biontech tarafından üretilen Kovid-19 aşısı oldu. Pfizer & Biontech Kovid-19 aşısı, 5 Ocak’ta DSÖ’den acil kullanım onayı alan ilk aşı oldu.
Brezilya’dan Japonya’ya gelen bir kişide GAMMA olarak adlandırılan mutasyon Ocak 2021’de DSÖ’ye rapor edildi. GAMMA mutasyonunun ilk verileri Kasım 2020 tarihinde açıklanmıştı. DSÖ, Ekim 2020’de ilk verileri ortaya çıkan Delta mutasyonunu Mayıs 2021 tarihinde açıkladı. DSÖ, 24 Kasım 2021 tarihinde Omicron mutasyonunu duyurdu.
