Avrupa ülkelerinde “örtünme yasağı” yeni gündeme gelen bir konu değil. Örtünme yasağından anlaşılması gereken yüzü kapatan kıyafetlerin, maske ya da motosiklet kaskı gibi aksesuarların kamusal alanda taşınmasına izin verilmemesi. Yasakların kapsamında çoğu zaman nikap ve burka gibi dini gerekçeler nedeniyle taşınan kıyafetler var. Tüm vücudu örten, giyenin önünü görebilmesi için gözlerin kafes benzeri bir kumaşın arkasında kaldığı giysiye burka deniyor. Nikap ya da peçe ise gözleri açıkta bırakarak vücudu örten kıyafetin adı.
Avrupa’da şu ülkelerde örtünme yasağı yürürlükte:
Hollanda’da koşullu yasak
Hollanda’da resmi dairelerde, hastanelerde ya da banliyö trafiğinde “yüzü kapatan kıyafet” giyenlere 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren 150 euro para cezası verilebilecek. Sadece burka değil motosiklet kaskları ve kar maskeleri de yasak kapsamında. Yasanın uygulanıp uygulanmayacağı ya da ne ölçüde uygulanacağı ise henüz bilinmiyor, zira Hollanda’da birçok kent yönetimi yasayı uygulamayacaklarını duyurdu.Hollanda’daki bu yasal düzenlemenin 14 yıllık bir geçmişi var. Hollanda parlamentosu 2005 yılında aşırı sağcı siyasetçi Geert Wilders’in toptan burka yasağını öngören yasa teklifini sürpriz bir biçimde onaylamıştı. Daha koşullu bir burka yasağı ise 2016 yılında kabul edildi. Hollandalıların birçoğu girişimin simgesel siyasi bir anlam taşıdığı görüşünde. De Volksgrant gazetesinin haberine göre 17 milyon nüfuslu ülkede sadece 200 ila 400 kadın düzenli olarak burka ya nikap giyiyor.
Almanya: Trafikte yasak
Almanya’da örtünme yasağı uzun süredir tartışma konusu. Sağ popülist Almanya için Alternatif (AfD) partisi bu talebi sık sık gündeme getiriyor. Ancak kimi zaman Başbakan Angela Merkel liderliğindeki Hristiyan Birlik Partileri’nden (CDU/CSU) bu yönde sesler yükselebiliyor. Bugün Passauer Neue Presse gazetesine bir demeç veren Hrıstiyan Demokrat Birlik (CDU) partili Tarım Bakanı Julia Klöckner burka yasağını savundu. “Tümüyle örtünme bir dini çeşitliliği değil aşağılanmış bir kadın imgesini temsil ediyor” diyen Klöckner, “Tümüyle örtünmeye izin vermek hoşgörüyle değil kadın ve kız çocuklarına karşı bir vurdumduymazlıkla ilgili” diye konuştu. “Konu sadece bir parça kumaş değil, bu şekilde ifade edilen bir cinsiyetin imgesi” diyen Klöckner, “Anayasamız açıktır, kadınlar ve erkekler eşit değerde ve eşit haklara sahiptir” dedi.Ancak Almanya’da toptan bir örtünme yasağı anayasanın dini özgürlükleriyle ilgili temel hükümleriyle çelişiyor. 2017 yılından beri trafikte araç içinde yüzü kapatmak yasak. Ayrıca asker ve hâkimlerin görev sırasında yüzlerini kapatmalarına da izin verilmiyor. Adalet Bakanlığı’nın hazırladığı yeni bir yasal düzenleme ise duruşmalara katılan tüm kişilere örtünmemiş olma zorunluluğu öngörüyor.
Danimarka: Tekrar edenlere yüksek cezalar
Danimarka’da 1 Ağustos 2018 tarihinden beri kamusal alanda tümüyle örtünmek yasak. Mayıs 2018’de Danimarka parlamentosu 75 lehte 30 aleyhte oyla yasayı kabul etti. Yasaya uymayanlar için 135 euroluk para cezası öngörülüyor, tekrar edilmesi halinde ise para cezası 10 kata kadar artırılabiliyor.
Avusturya: Yüz açık olmak zorunda
Avusturya’da yüzün örtülmesi Ekim 2017’den bu yana “Yüzün kapatılmasına karşı yasa” ile yasaklandı. Yasaya göre kamusal alanda yüzün hatları çeneden saça kadar tanınabilir olmak zorunda. Olmadığı takdirde 150 euroluk para cezası öngörülüyor.
Bulgaristan’da istisnalar
Hollanda gibi Bulgaristan’da da örtünme yasağı 2016 yılında benimsendi. Yasaya uymayanlara 750 euroya kadar para cezası verilebiliyor. Ancak yasanın uygulanmasında spor, meslek ve ibadete göre kimi istisnalar söz konusu.
Belçika
Temmuz 2011’den beri Belçika’da kamusal alanda yüzü kapatmak yasak. Yasaya uymayanlara para cezası ya da 7 güne kadar hapis cezası verilebiliyor. Tahminlere göre bir milyon Müslümanın yaşadığı Belçika’da burka ya da nikap giyen insanların sayısı yaklaşık 300.
Öncü Fransa
Fransa Avrupa’da burka ve nikabın kamusal alanda taşınmasını yasaklayan ilk ülke. Yasak Nisan 2011’den beri yürürlükte. Yasa metni ayrımcılık oluşturmaması için dini örtünmeye doğrudan atıfta bulunmuyor ve daha açık formülasyonlardan oluşuyor: “Hiç kimse kamusal alanda yüzü kapatacak bir kıyafet taşıyamaz.”Okullarda ise 2004 yılından beri her türden dini kıyafetin giyilmesi yasaklanmıştı, buna başörtüsü de dâhil. Fransa nikap ve burka yasağından etkilenen insanların sayısının yüksek olduğu bir ülke. Yaklaşık 5 milyon Müslümanın yaşadığı Fransa’da tahminlere göre 2 bin kişi tümüyle örtünüyor.
Diğer ülkelerde tartışmalar
Avrupa’nın birçok ülkesinde örtünme yasağı üzerine tartışmalar eksik olmuyor. Bunlar arasında en öne çıkanları İsviçre, Estonya, Letonya, Litvanya ve Norveç. İspanya’da Katalonya’nın bazı bölgelerinde örtünme yasakları getirilmiş ancak bunlar yargı tarafından sonra tekrar iptal edilmişti. İtalya’da tümüyle örtünmeye ilişkin bir tartışma bulunmuyor. Zira İtalya’da 1970’lerden beri kimliğin teşhis edilmesini zorlaştıran kıyafetler giymek zaten yasak.
