ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, 31 Mayıs’ta, sekiz günlük Danimarka, Norveç, İsveç, Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan ve Türkiye ziyaretlerine başlamıştı. Bayan Clinton, bugün, ziyaretlerinin son durağı olan Türkiye’de temaslarda bulunacak. Clinton bugün İstanbul’da uluslararası terörle mücadele ve güvenlik konferansına katılacak ve Türkiye hükümetiyle ağırlıklı olarak Suriye krizini ele alacak.
ABD Dışişleri Bakanının Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan’a yaptığı ziyaretler dikkat çekiciydi. Bilindiği gibi Rusya Güney Kafkasya’yı “arka bahçesi” olarak görür. Başka güçlerin buralarda etkin olmasından hoşlanmaz. Hillary Clinton, üç Güney Kafkasya ülkesine yaptığı ziyaretlerle, ABD’nin bu bölgeye verdiği önemi hatırlatmış oldu. Rusya’nın hoşuna gitmese de büyük jeo-politik öneme sahip bu bölgeye ABD’nin kayıtsız kalması mümkün değil.
ABD Dışişleri Bakanlığı, Hillary Clinton’un Ermenistan, Gürcistan, Azerbaycan’da “bölgesel güvenlik, demokrasi, ekonomik kalkınma ve terörizmle mücadele konularını görüşeceğini” açıklamıştı. ABD, farklı nedenlerle üç Kafkas ülkesine önem veriyor. Ermenistan konusunda ABD’deki Ermeni lobisinin rolü önemli. Başkanlık seçimleri yaklaşırken Obama yönetimi Ermeni lobisinin gücünü hesaba katmak zorunda. Ayrıca, Ermenistan’ın Rusya ve İran’ın yakın müttefiki olması Amerikalıların hoşuna gitmiyor. Azerbaycan ve Türkiye ile sorunlar çözümlenebilirse, Ermenistan’ın Rusya’ya olan bağımlılığının ve İran’la yakın ilişkilerinin azalacağı ve Batı’ya yaklaşacağı hesaplanıyor. Gürcistan, Rusya ile sorunları olan ve NATO’ya üye olmak isteyen bir ülke. ABD bu ülkenin Rusya’nın baskılarına boyun eğmemesi ve Batı yanlısı politikalarını sürdürmesi için çaba harcıyor. Azerbaycan, esas olarak enerji kaynakları nedeniyle ABD için önemli. Ayrıca, İran’la devam eden gerginlikte stratejik önem kazanmış bir ülke. İsrail ile yakın ilişkiler içinde olması da ABD açısından önemli.
Ermenistan-Azerbaycan ilişkilerinde en önemli sorun Dağlık Karabağ sorunu. Sorunun çözümlenmesi için şimdiye dek harcanan diplomatik çabalar sonuçsuz kaldı. Rusya’nın arabuluculuğu çözüm getirmedi. İki ülke arasında devamlı gerginlik var. Clinton’un bölgeye ziyareti sırasında 3 Ermeni ve 5 Azeri askerinin hayatını keybettiği haberleri geldi. Bu da gerginliğin nasıl tırmanabileceğini hatırlattı. . Clinton, Erivan’da yaptığı açıklamada, yükselen tansiyondan dolayı duyduğu kaygıyı dile getirdi ve her iki ülkeye de aradaki sorunları askeri yollarla çözmemeleri gerektiği uyarısı yaptı. Hillary Clinton, Ermenistan ve Azerbaycan ziyaretlerinde, Dağlık Karabağ sorununa Minsk Grubu gözetiminde, diplomatik yollarla çözüm bulma çabalarına devam edilmesi, savaştan mutlaka kaçınılması gerektiği mesajını net bir şekilde vermiş olmalı. İran’ın Azerbaycan’a yaptığı baskılar konusunda Clinton’un Azerbaycan’a destek vermesi doğal.
Ermenistan’ın Türkiye ile ilişkileri bir diğer önemli konu. Bayan Clinton, “ABD, Ermenistan ile Türkiye arasında ilişkilerin normalleşmesinin iki ülkenin yararına olduğunu düşünüyor. Bu konuda top şu anda Türkiye’nin sahasında” dedi. Böylece ABD, protokollerin onaylanması konusunda topun Türkiye’de olduğu mesajını vermiş oldu. Ancak, Dağlık Karabağ konusunda olumlu gelişmeler olmadan Türkiye’nin protokoller konusunda adım atması beklenmiyor. Clinton ziyareti sonrasında Karabağ sorununa çözüm çabalarının yoğunlaşıp yoğunlaşmayacağını bekleyip göreceğiz.
Dört milyonluk Gürcistan ABD’nin Kafkaslar’da en etkili olduğu ülke. 20 yıldır bu ülke kaderini ABD’ye bağlamış durumda. Gürcistan, 2008’de Rusya’dan güçlü bir askeri tokat yemişti. Rusya, Güney Osetya ve Abhazya’nın bağımsızlığını tanımıştı. Gürcistan’da Ekim ayında seçimler var. Enerji kaynaklarının geçiş güzergahı olarak önemli bu ülkenin ABD ile ittifakını sürdürmesi Washington için önemli. Aynı zamanda, iç politikaya doğrudan müdahale akıllı bir tavır olmaz. Clinton, Gürcülere adil ve şeffaf seçimler yapmalarını ve seçim sonuçlarına herkesin saygılı olmasını tavsiye etmiş olmalı. Tabii, Gürcistan’da siyaset düşmanlıklara dayalıdır. Kan davası gibidir. ABD’nin zor bu süreci yönetmesi gerekecek.
Hillary Clinton’un Güney Kafkasya ziyaretinden kısa sürede önemli sonuçlar bekleyemeyiz. Yine de, bu ziyaret son derece önemli. Suriye krizi konusunda ABD-Türkiye işbirliği ve koordinasyonu da son derece önemli.
