2018 zor, sıkıntılı bir yıldı. Dünyanın tüm bölgelerinde ciddi sorunlar vardı. ABD yeni yıla devletin kısmen kapalı olduğu, borsaların ciddi düşüş yaşadığı, Trump’ın neden olduğu siyasi sorunlarla giriyor. Latin Amerika’da Venezuela’nın geleceği belirsiz. Ülkeden göç eden insanlar komşu ülkelerde ciddi sorunlara neden oluyor. Brezilya’da popülist bir cumhurbaşkanı işbaşına geliyor. Avrupa’nın durumu sallantılı. Büyük vaadlerle iktidara gelen Emmanuel Macron “sarı yelekliler” duvarına çarptı. İşi zor. İngiltere’nin durumu perişan. Brexit tragedyasının nereye varacağı belli değil. Asya’da Çin’in hızlı yükselişinin neden olduğu kaygılar, korkular var. Afrika ve Ortadoğu’nun durumu malum. Global düzeyde demokrasilerin zayıfladığı, popülizmin, hoşgörüsüzlüğün güçlendiği bir dönemdeyiz. 2019 farklı olacak mı? İyimser olabilir miyiz? Konuya bölgeler bazında bakalım.
Peşinen söyleyelim. 2019 konusunda iyimser olmak zor. 2018’in sorunları 2019’da devam edecek. Süper güç ABD Trump yönetiminde hem içte, hem de dışta ciddi meydan okumalarla karşı karşıya olacak. ABD’nin durumu tüm dünyayı etkiliyor. Devletin kısmen kapanması, Trump’la ABD Merkez Bankası arasında yaşanan gerginlik dünya borsalarını aşağıya çekti. En önemli konu Çin’le ilişkilerin geleceği. “Ticaret savaşlarında” ateş kes ilan edildi ama 2019’da ateş kes bozulabilir. Bir uzlaşıya varılır mı? Dünya ekonomisi ABD-Çin ilişkilerinden çok etkilenecek. Trump, Çin’i ABD’nin esas rakibi olarak görüyor. Bu doğrudur. Şu anda ABD ile rekabet edebilecek tek güç Çin’dir. ABD’nin 2019’da Çin’le ilişkilerini nasıl yöneteceği uluslararası ilişkiler açısından belirleyici olacak. Asya’da Kuzey Kore konusu da çözümlenmiş değil. Trump çok iyimser açıklamalar yapmıştı ama söyledikleri gerçekleşmedi. Gerçekleşecek mi? Çok zor. İkinci Trump-Kim Jong Un zirvesinden söz ediliyor. 2019 Kuzey Kore meselesi açısından kritik olacak. Bu konuda da ABD-Çin ilişkilerinin seyri çok önemli.
2019 Avrupa için zor bir yıl olacak. Yıla Mart ayı sonunda İngiltere’nin kaderi ve Mayıs ayındaki Avrupa Parlamentosu seçimleri damgasını vuracak. Fransa Cumhurbaşkanı Macron seçimleri kazandığı zaman Avrupa’nın geleceği açısından iyimserlik oluşmuştu. Macron, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile birlikte AB’nin sorunlarını çözümleyecekti. Bu gerçekleşmedi. Bayan Merkel emekliliğe doğru gidiyor. Parti başkanlığını bıraktı. Fransa-Almanya motoru beklenen ivmeyi sağlayamadı. Şimdi Macron içte ciddi sorunlar yaşıyor ve reformlardan taviz vermeye zorlanıyor. İngiltere’nin Brexit sancıları devam ediyor. İşin nereye varacağı belli değil. Anlaşmasız bir ayrılık İngiltere için felaket olacak. Herkes bunu görüyor ama bir şey yapılmıyor. Ülke hızını artırarak duvara doğru ilerleyen bir arabayı andırıyor. Duvara çarpınca mı bazı gerçekleri görecekler? Mart’a kadar kalan kısa süre İngiltere’nin kaderini belirleyecek. Herkes son anda akılcı bir çözüm bulunacağı umudunu taşıyor ama bu gerçekleşmeyebilir. Muhafazakar Parti ve İşçi Partisi’nin durumu umut vaad etmiyor.
Avrupa Parlamentosu seçimleri tüm Avrupa’nın geleceği açısından kritik seçimler olacak. AB’yi yönetenler bunun farkında ve aşırı sağın, popülistlerin kazanımlarını sınırlamak için çaba harcıyorlar. Tabii bu kolay değil. Macaristan, Polonya, Avusturya, İtalya, Fransa gibi ülkelerdeki duruma baktığımızda iyimser olmak zor. Avrupa Parlamentosu’nda aşırı sağ, popülistler güçlenecek gibi. AB ideallerine aykırı olacak bu durum ciddi sorunlar yaratacak. AB’yi zor bir yıl bekliyor.
Ortadoğu’da 2019’da Suriye ve Yemen ön plana çıkacak. Yemen’deki korkunç savaşa son verilebilecek mi? Umarız bu gerçekleşir ve Yemen halkının yaşadığı trajedi sona erer. Suriye konusunda ilginç gelişmeler yaşanıyor. Trump’ın askerlerini geri çekme kararı bir çok şeyi değiştirecek. ABD-Türkiye yakınlaşması ete kemiğe bürünürse bölgede yeni dengeler oluşabilir. Suriye’de savaşı Rusya ve İran’ın desteği ile Beşar Esad kazanmış görünüyor ama İdlib gibi sorunlar henüz çözümlenmedi. Suriye’de sona yaklaşıldı gibi ama hala ciddi bazı engeller var. Satranç oyunu tamamlanmış değil.
2019 önemli bazı yıldönümlerine sahne olacak. 19 Mayıs 1919’da Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkarak milli mücadeleyi başlatmasının 100. yıldönümü kutlanacak. Bu önemli yıldönümleri 2023’te Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100. yıldönümü ile tamamlanacak. 2019 ayrıca Berlin Duvarı’nın yıkılmasının 30. ve NATO’nun kurulmasının 70. yıldönümü olacak. İlginç bir yıla giriyoruz.
