Kaddafi’nin iktidardan düşmesinden 9 ay sonra dün Libya’da 200 sandalyeli parlamento için seçimler yapıldı. Seçilecek parlamento, Kaddafi’ye karşı ayaklanmayı yürüten Ulusal Geçiş Konsey’in yerini alacak hükümeti belirleyecek. Yeni anayasa hazırlanacak ve bir yıl sonra yeniden seçimler yapılacak. Yeni anayasayı parlamentonun değil ayrı seçimlerle belirlenecek 60 kişilik bir komisyonun hazırlayacağı açıklandı. Bunlar Libya’nın geleceği açısından önemli adımlar. Seçimler sonrasında oluşacak hükümet, Kaddafi sonrası Libya’nın ilk meşru hükümeti olacak. Ülkenin içinde bulunduğu duruma baktığımız zaman gelecekte ne olacağını öngörmek çok zor. Belirsizlik hakim. Seçimler öncesinde bazı şiddet olayları yaşandı. İki önemli seçim merkezi saldırıya uğradı. Yüksek Seçim Komisyonu Başkan Yardımcısı Emad El-Sayih “Ülkede güvenlik yok” diyerek durumu özetledi. “Güvenlik ve asayiş olmayan yerde yapılacak seçimler ne kadar sağlıklı olur?” sorusu akıllarda. Seçimler 19 Haziran’da yapılacaktı ve ertelenmişti. Yeniden erteleneceği yönünde kaygıları vardı. Bu anlamda, seçimlerin dün gerçekleşmiş olması önemli bir adım. Libya’da merkezi hükümet ve kurumlar çok zayıf. Anarşi, yani merkezi otorite olmaması durumu sözkonusu. Bölgeler otonomi istiyor. Özellikle doğuda Bingazi bölgesi merkezden çok şikayetçi. Petrolün çoğu bu bölgede. Sivil savaş tehditleri yapılıyor. Güçlerini göstermek için Cuma günü petrol ihraç terminallerinde grev ilan ederek petrol ihracatını kesintiye uğrattılar. Bingazi’nin temel şikayeti parlamentoda sandalyelerin paylaşılma şekli. 200 sandalyenin 100’ü batıya, 60’ı doğuya, 40’ı güneye verildi. Bingazi bunun değişmesini istiyor. Bölgede seçimleri boykot çağrıları yapıldı. Libya’da merkez kaç eğilimlerin ülkeyi bölünmeye sürükleyip sürüklemeyeceği bilinmiyor. Bölge ve grup çıkarları ile ülke çıkarları arasında uyum sağlamak kolay olmayacak gibi. İşte böylesi bir ortamda, Libyalılar çoğulcu seçimler için sandık başına gitti. Libya’da son çok partili seçimler 1965 yılında krallık döneminde yapılmıştı. 2.9 milyon civarında seçmenin oy hakkı olan dünkü seçimlerde 2500’ü bağımsız, 3700 aday ve 140 civarında siyasi parti yarıştı. Partilerin büyük çoğunluğu İslamcı. Seçimlerde 585 kadın aday da vardı. Başkent Trablus’ta yaygın olarak kadın adayların afişlerinde yüzlerinin yırtıldığı gözlemlendi. Belli ki, kadın adaylardan rahatsız olanlar var. Seçmenler deneyimsiz. Partiler yeni ve halk tarafından pek bilinmiyor. Seçim sonuçları hakkında bugün bilgi alacağız. Kesin sonuçların önümüzdeki günlerde açıklanması bekleniyor. Daha önce Tunus ve Mısır’da olduğu gibi Libya’da da İslamcı partilerin seçimlerde başarılı olması bekleniyor. Libya Müslüman Kardeşler örgütü ile bağlantılı Adalet ve Kalkınma Partisi(Hizb Al-Adala Wal-Bina), El Vatan Partisi gibi partilerin iyi sonuçlar alacağı tahmin ediliyor. Sağlıklı tahmin için gerekli veriler yok. Büyük olasılıkla ülkede koalisyon hükümeti kurulacak. Seçimleri kim kazanırsa kazansız önünde çok çetin sorunlar olacak. Yeni hükümetin güçlü liderlik sergilemesi gerekecek. Ülkenin bütünlüğünü uzlaşma temelinde güvence altına almak en önemli görev olacak. Libya ekonomisi sadece petrol ihracatından ibaret. Ekonomiyi harekete geçirmek gerek. Petrol gelirleri iyi kullanılırsa 6 milyonluk bir nüfus kısa sürede refaha kavuşabilir. Silahlı grupların silahsızlandırılması bir diğer zor görev. Zintan ve Misrata bölgelerinde çok güçlü silahlı gruplar var. Farklı silahlı grupların var olduğu bir ülkede devletten söz edilemez. Max Weber, devleti tanımlarken şiddet tekelini elinde bulundurduğuna işaret eder. Libya hükümetinin şiddet tekelini eline geçirmesi gerekecek. Bu temelde vatandaşlara güvenlik duygusu verilmesi lazım. Tunus ve Mısır’dan farklı olarak Libya’nın kurumları yok gibi. Kaddafi, ülkeyi kendine özgü bir sistemle yönetiyordu. Şimdi, hızla kurumsallaşmanın sağlanması gerekiyor. Öncelikle sağlıklı bir adalet sistemine ihtiyaç var. Sorunlar listesini uzatmak mümkün. Bunları çözümlemek kolay olmayacak. Seçimler Libya halkı için bir fırsat. Bu fırsatın iyi değerlendirilip değerlendirilmediğini zaman gösterecek. Yukarıda çizilen tablo göz önünde bulundurulduğunda en iyi uzmanlar bile Libya’nın geleceği konusunda kesin bir şey söyleyemez. Seçimler, değişim sürecinde önemli bir aşama. Libya halkına ve yeni hükümete zor dönemde başarılar dileriz.
